Hedefler
SIGN-HUB projesi aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır:
- 6 işaret dilinin çevrimiçi dilbilgisi kitabının yazılması
Ulusal ve yerel türleri yansıtan birçok sözlük oluşturulmasına karşın, kapsamlı (ya da en azından temel) dilbilgisi yazımı Avrupa’da kullanılmakta olan işaret dillerinde dahi eksiktir.
Bu ihtiyaçtan hareketle, çevrimiçi dilbilgisi yazılacak olan işaret dilleri şunlardır: Alman İşaret Dili (DGS), Hollanda İşaret Dili (NGT), İspanyol İşaret Dili (LSE), İtalyan İşaret Dili (LIS), Katalan İşaret Dili (LSC) ve Türk İşaret Dili (TİD).
Çalışma, dilbilgisi yapılarının derlemesinde tek tip standartların oluşturulmasını sağlayan COST SignGram Action IS1006 Avrupa İşaret Dillerinin Dilbilgilerinin Çözümlenmesi: Sağır İşaretçilere Tam Vatandaşlık Sağlama ve Onların Dilsel Miraslarını Koruma Yolları projesi/metni tarafından belirlenen ana esaslara bağlı olacaktır.
Her bir çevrimiçi dilbilgisi sesbilim, sözcükbilim, biçimbilim, sözdizim ve anlambilim/edimbilimin temel özelliklerini kapsayacaktır.
SIGN-HUB tarafından üretilen çevrimiçi dilbilgisi yazımına ait detayların seviyesi yazım sırasındaki dilbilgisel bilginin yansıtılmasını gerektirir.
İyi araştırılmış konularda tam donanımlı bir dilbilgisi betimlemesi yapılırken, belgelenmiş ancak derinlemesine çalışılmamış konularda başlangıç düzeyinde betimlemeler yapılabilir/yapılacaktır.
Ancak, SIGN-HUB projesinin en önemli hedeflerinden biri COST SignGram Action tarafından oluşturulan kontrol listesinin bir kılavuz gibi kullanılarak henüz araştırılmamış konuların araştırılmasını teşvik etmektir.
Altı çevrimiçi dilbilgisi yazımının her biri aynı genel yapıya sahip olacak ve bu işlemler aynı dijital platformda hayata geçirilecektir.
- İşaret dilleri atlasının oluşturulması
Doğal dillerdeki ilişkilerin, evrensel ilkelerin ve tipolojik farklılıklarının kapsamının tam olarak anlaşılması ancak her iki modalitenin ayrıntılı bir şekilde araştırılmasıyla mümkün olduğundan, işaret dili Atlası tipolojik çalışmalarda çok önemli bir boşluğu dolduracaktır.
İşaret dillerinin çevrimiçi dilbilgisi yazımı çalışmamızdan yola çıkarak çevrimiçi dilbilgisi yapılarını bir ‘atlas biçiminde’ ortaya koyan bir web arayüzü oluşturacağız.
Atlas doğrudan çevrimiçi dilbilgisi yapılarına dayanacaktır. Çünkü dilbilgisi yapıları zaten tipolojik çeşitlerin betimlenmesiyle ilişkili bütün özellikleri kapsamaktadır ve projenin uygulanması esnasında diğer işaret dillerine ait güncel bilgiler de elde edilerek proje daha geniş bir kapsama yayılacaktır.
Uygulanacak birçok özellik arasında sınırsız özellik araştırması ve araştırılabilir örnekler (mesela araştırma sonuçları video görüntüleri ve resimler içerebilir) olacaktır.
Arama motoru metinlerde ve simgelerde (mesela el şekilleri konusunda) arama yapma olanağını da kapsayacaktır.
Etkileşimli haritalar araştırma sonuçlarını gösterecektir.
- İşaret dili değerlendirme araçlarının geliştirilmesi
Genellikle işaret dillerinin edinilmekte olduğu özel durumlarda, örneğin dil ediniminin hassas olduğu dönemde ana dilde sağır işaretçi bir modelin eksikliği özel kitlelerde dilsel bozuklukların belirlenmesi noktasında özel zorluklar çıkarmaktadır.
Bu özel kitlelere örnek vermek gerekirse Özel Dil Bozukluğu (Special Language Impairment) olan çocuklar, konuşma güçlüğü çeken insanlar ve yaşlanmaya bağlı etkiler sebebiyle nörolojik dejeneratif hastalıkların erken safhalarından kurtulmada zorluk yaşayan yaşlılar bunlardan bazılarıdır.
Biz bu projede, dil patolojisinin belirlenmesinde kullanılmak üzere güvenilir testler oluşturmayı ve işaretçi özel kitlelerle müdahaleyi kolaylaştırmayı hedefliyoruz.
SIGN-HUB projesinin ortaya çıkardığı sonuçlar koklear implantlı işaretçi çocuk toplulukları için de faydalı olacaktır.
Bu özel iki dillilik durumunda çocuk tarafından kullanılan hem konuşma dilini hem de işaret dilini değerlendirmede kullanılacak güvenilir araçlara sahip olunması çok önemlidir, ancak şu anda bu tür testler yalnızca konuşma dilinde kullanılmaktadır.
Arayüz uygulaması testlerin hem bilgisayarda hem de mobil cihazlarda yapılabilmesini sağlayacaktır.
Duyulan kelimeyi yazma testlerinde otomatik bir değerlendirme sistemi geliştirilecektir.
Bu alt çalışma, Sign-Hub projesi süresince Türkiye’de (ve proje ortağı başka bazı ülkelerde) gerçekleştirilmeyecektir (bkz. Ana Sayfa). Sign-Hub projesi sonunda ortaya çıkacak çevrimiçi TİD dilbilgisinin gelecek yıllarda yürütülecek sağırların dil bozuklukları ile ilgili projelere önemli bir altyapı oluşturacağına inanmaktayız.
- Yaşlı işaretçilerin dilsel ve kültürel miraslarının dijital bir arşivinin oluşturulması
SIGN-HUB projesinin önemli bir hedefi de farklı Avrupalı Sağır toplumlardaki yaşlı işaretçilerin kendilerine ait bireysel ve toplu hatıraları hakkındaki hayat hikâyelerinin dijital bir arşivini oluşturarak, inceleyerek ve erişilebilir kılarak Avrupa’ya ait dilsel ve kültürel mirasın bir kısmını belgelemek ve korumaktır.
Bu arşiv 20. yüzyılın ortalarından günümüze kadar olan Sağır toplumların tarihinin ve bu nesilden itibaren meydana geldiği teyit edilen dil değişiminin belgelenmesinde emsalsiz bir adım olacaktır.
Proje Almanya, Hollanda, İtalya, İspanya ve Türkiye’deki yaşlı sağır insanların dil kullanımlarının yanı sıra kültürel miraslarını ve tarihi hatıralarını sistemli bir şekilde kayıt altına alacak, belgeleyecek, alt yazılarla açıklayacak, inceleyecek ve çevrimiçi olarak erişilebilir olmasını sağlayacaktır.
Bu sayede de tüm bu veriler korunabilecek ve yayılacaktır (kaybolma riskine karşı sağır işaretçilerin var olan arşivleri Fransa ve İsrail’deki SIGN-HUB’da dijital ortama aktarılacak ve/veya genişletilecektir).
Proje, yaşlı işaretçilerin hayat hikâyeleriyle ilişkili sistemli şekilde bilgi depolanmasını, dijital video arşivlemesi yapılmasını, alt yazılar sağlanmasını, profesyonel açıklamalar sunulmasını ve bilimsel bir şekilde çalışılmasını garanti etmektedir.
Tüm bunların yanı sıra yaşlı işaretçilerle yapılan röportajların en çarpıcı bölümlerinden belgesel filmler hazırlanmasını ve Avrupa’daki azınlıkların ve engellilerin hayatlarıyla ilgili raporlar hazırlanmasını da desteklemekteyiz.
Bu belgesel filmler çeşitli konu başlıkları altında toplanacaktır. Bunlardan bazıları: (i) Avrupa’nın farklı şehirlerindeki Sağır enstitülerinde yaşam; (ii) 2. Dünya Savaşı’nın, Nazi Soykırımı’nın, İç Savaş’ın ya da Soğuk Savaş’ın Sağır toplumuna etkisi; (iii) Sağır toplumunda kadının yeri; (iv) azınlık gruplarındaki işaretçilerin yeri (etnik, gey/lezbiyen); (v) başka bir (Avrupalı) ülkeden sağır biriyle ilk karşılaşma.
- Projede üretilen içerikleri içeren bir platformun kuruluşu
Ana hedef projede üretilen çeşitli içerikleri içeren bir platformun kurulmasıdır. Kullanıcılar özelleştirilmiş arayüzler sayesinde bu içeriklere kolayca erişim sağlayabileceklerdir.
Video, metin ve görsel formatlardaki içerikler farklı yollarla çevrimiçi erişime açılacaktır (web sayfaları, arşivler ve video içerikleri hazırlanması).
Platform avatar işaret sistemi ile ve dokunsal işaret dili aracılığıyla sağır ve kör olan insanlarla iletişimi sağlayacak (ve sonunda tarama yapabilen) robotik eller gibi araçlarla etkileşime açık olarak hazırlanacaktır.
